Sırrı Süreyya Önder'in cumhuriyet ve laiklik eleştirileri, kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Özellikle sosyalist kimliğiyle tanınan Önder'in bu çıkışları, bazı kesimler tarafından cumhuriyet ve laiklik düşmanlığı olarak algılanırken, bazıları tarafından ise daha derinlikli bir tartışmanın başlangıcı olarak görüldü. Bu yazıda, Önder'in eleştirilerinin ardındaki temel düşünceleri ve bu eleştirilerin ne anlama geldiğini inceleyeceğiz.
Laiklik Eleştirisi: Siyasetin ve Mülkiyetin Dünyevileştirilmesi
Önder'e göre, laiklik sadece siyasetin değil, aynı zamanda mülkiyetin de dünyevileştirilmesi anlamına gelmelidir. Siyasetin dünyevileştirilmesi, siyasetin meşruiyet kaynağı olarak halka dönmesi demektir. Mülkiyetin dünyevileştirilmesi ise, büyük mülk sahiplerinin mülkiyetinin toprak reformu ile halka dağıtılması anlamına gelir. Ancak Önder, temsili demokrasinin bu anlamda yetersiz kaldığını savunuyor. Temsili demokraside halk, siyasetin yönünü vekillerini seçerek belirler, ancak kendi kaderinin öznesi haline gelemez. Bu nedenle, Önder, doğrudan demokrasi ve halkın kendi kaderini doğrudan belirleyebileceği bir sistemin gerekliliğine vurgu yapıyor.
Önder, laiklik eleştirisinde Paris Komünü'nü örnek gösteriyor. Paris Komünü, mülkiyeti ortaklaştırmak ve kurumlaşmış dini inancı ortadan kaldırmak suretiyle, inanç özgürlüğünü en üst düzeye çıkarmayı amaçlamıştır. Bu bağlamda, Önder, Türkiye'deki laiklik anlayışının, Paris Komünü'nün laiklik anlayışından daha geri olduğunu savunuyor.
Cumhuriyet Eleştirisi: Burjuva Cumhuriyetinin Sınırları
Sırrı Süreyya Önder, bir sosyalist olarak, cumhuriyetin sürekli geliştirilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak, mevcut cumhuriyet anlayışının, burjuva cumhuriyeti çerçevesinde kaldığını ve işçilere, emekçilere, yoksul köylülere bir gelecek vaat edemediğini belirtiyor. Bu nedenle, cumhuriyetin tarihsel kazanımlarını korumak koşulu ile daha halkçı, daha demokratik, daha sosyal bir cumhuriyet talep ediyor.
Önder'in cumhuriyet eleştirisi, cumhuriyeti ve laikliği ortadan kaldırmayı amaçlayan gerici eleştirilerden farklıdır. Tam tersine, Önder'in eleştirisi, cumhuriyeti daha ileriye taşımayı ve daha kapsayıcı bir hale getirmeyi amaçlayan ilerici bir eleştiridir.
Özetle, Sırrı Süreyya Önder'in laiklik ve cumhuriyet eleştirileri, Türkiye'deki siyasi tartışmalara yeni bir boyut kazandırmıştır. Önder'in eleştirileri, daha demokratik, daha halkçı ve daha sosyal bir Türkiye arayışının bir parçası olarak değerlendirilmelidir.
Sırrı Süreyya Önder'in eleştirileri, Türkiye'deki laiklik ve cumhuriyet tartışmalarını yeniden alevlendirirken, bu tartışmaların daha derinlikli ve kapsayıcı bir şekilde yürütülmesine katkı sağlayabilir. Önder'in sosyalist bakış açısıyla yaptığı bu eleştiriler, mevcut sistemin eksikliklerini ve geliştirilmesi gereken yönlerini ortaya koyarak, Türkiye'nin geleceği için önemli bir yol haritası sunmaktadır.
